در شرایطی که هرگونه ناآرامی داخلی در روسیه در سایه جنگ اوکراین، یک تهدید جدی برای مسکو به شمار می‌آید، شورش «واگنر»، به دشمنان روسیه ثابت کرد که نمی‌توانند بر روی شکاف داخلی در این کشور سرمایه‌گذاری کنند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، روسیه جمعه شب پیش( ۲۳ ژوئن)، وضعیتی پرتنش بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد. «یوگنی پریگوژین» فرمانده گروه پیمانکار نظامی خصوصی «واگنر» که در حال جنگ در اوکراین بود، در بیانیه‌ای مدعی شد نیروهای ارتش روسیه به مواضع این گروه حمله کرده‌اند. اتهامی که وزارت دفاع روسیه، آن را رد کرد. در ساعات بعد نیروهای واگنر تاسیسات نظامی در شهر جنوبی «روستوف» روسیه را تصرف کردند و پریگوژین اعلام کرد نیروهایش پیشروی را با طرحی برای رسیدن به مسکو آغاز کرده‌اند.
در پی آن، «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه طی سخنانی کوتاه و تند، اقدام نیروهای تحت امر پریگوژین را «خیانت در داخل کشور» و «شورش مسلحانه» خواند و گفت: هر آن‌کس که این شورش را سازماندهی کرده، تلاش داشته کشور را تسلیم کند و آن را به جنگ داخلی بکشاند.
ساعاتی بعد رئیس واگنر با میانجیگری رئیس‌جمهور بلاروس موافقت کرد پیشروی را توقف و نیروهایش را در ازای دریافت ضمانت‌های امنیتی عقب بکشد. به این ترتیب شورش واگنر در کمتر از ۲۴ ساعت به پایان رسید.
نیمه پر لیوان «شورش واگنر» برای مسکو
وبگاه لبنانی «العهد» با انتشار یادداشتی با تیتر «شورش واگنر؛ شری گریزناپذیر» به قلم «حیّان نیّوف» به بررسی این رویداد پرداخت و نیمه پر لیوان این شورش را، نمایان شدن اعتراض به صورت نظامی دانست و نوشت: «آنچه در روسیه اتفاق افتاد، دیر یا زود اتفاق می‌افتاد. همه روس‌ها به طور مطلق به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه وفادار نیستند و از رویکردهای او حمایت نمی‌کنند. در روسیه گروهی وجود دارد که با فرهنگ غرب و گرایش‌های نئولیبرالی همسو است.هرچند که این گروه در اقلیت است، اما به هر حال وجود دارد».
نویسنده تصریح کرد: «این خوش‌شانسی مسکو بود که اعتراضی که انتظار می‌رفت؛ در قالب نظامی یا تحت عنوان شورش نظامی خود را نشان داد، زیرا شورش و اعتراض غیرنظامی، پیامدهای شدیدتری به همراه دارد و بر شکاف داخلی تاثیر می‌گذارد».
دستگاه اطلاعاتی از شورش واگنر آگاه بود
در ادامه این یادداشت آمده است: «بی‌تردید؛ دستگاه اطلاعاتی روسیه از مقاصد رئیس گروه واگنر آگاه بود. موید آن نیز، اقدامات صورت گرفته از سوی مسکو طی چند هفته اخیر، از جمله صدور دستوراتی برای الزام جنگجویان خارج از صفوف نیروهای مسلح روسیه به انعقاد قرارداد با وزارت دفاع روسیه و همچنین اتخاذ سیاست آرامش و مشورت از سوی پوتین و رهبری نظامی و امنیتی روسیه در برخورد با شورش نظامی پریگوژین است».
چرا پریگوژین شورش کرد
به باور نویسنده، «می‌توان گفت که دلیل مستقیم شورش پریگوژین، صدور دستوری بود مبنی بر اینکه همه اعضای به اصطلاح “یگان‌های داوطلب” [جنگ در اوکراین] می‌بایست تا اول ژوئیه، قراردادهایی را امضا کنند تا تحت کنترل “سرگئی شویگو” وزیر دفاع روسیه، به فعالیت خود ادامه دهند».
بر اساس این یادداشت، هدف مسکو از این اقدام، کنترل نیروهای ویژه‌ای است که او را در جنگ اوکراین همراهی می‌کنند و در قبال آن، به این نیروهای داوطلب، تمام مزایا و تضمین های نیروهای عادی نظامی خود، از جمله حمایت از آنها و خانواده‌هایشان در صورت مجروح شدن یا کشته شدن اعطا می‌کند. این چیز جدیدی نبود و نیروهای «احمد» تحت هدایت «رمضان قدیروف» رهبر چچن، قراردادی مشابه با وزارت دفاع روسیه امضا کرده بودند، اما فرمانده واگنر از امضای چنین قراردادی خودداری کرد.
پریگوژین رابطه خوبی با وزارت دفاع روسیه نداشت و از سه ماه پیش نشانه‌های تنش میان او و سرگئی شویگو، در رسانه‌ها هویدا شده بود. پریگوژین بر این باور است که از برنامه‌های هدفمند وزارت دفاع برای به غل و زنجیر کشیدن واگنر و تلاش برای محدود کردن آن، تحت شرایط و دستورات رهبری نظامی روسیه، آگاه است. امری که او را بر آن داشت تا اظهارات مکرری را که سه ماه پیش و در جریان نبرد برای آزادی «باخموت» آغاز کرده بود، بیان کند. وی ضمن انتقاد شدید از عملکرد وزیر دفاع روسیه، حتی خواستار برکناری او شده بود.
در فاصله پایان عملیات آزادسازی باخموت و شکست ضد حمله اوکراین، روند بی‌نیاز شدن تدریجی از نیروهای واگنر در خطوط مقدم آغاز شد. پس از آنکه پریگوژین اعلام کرد که نیروهایش از باخموت عقب‌نشینی خواهند کرد، نیروهای مسلح روسی زیر نظر وزارت دفاع، جای آنها را گرفتند و بدون نیاز به واگنر، ضد حمله اوکراین را به شکست کشاندند. به نظر می‌رسد که این موضوع بر خشم و کینه پریگوژین که گمان می‌کرد نیروهای روسیه نمی‌توانند بدون واگنر بجنگند و پیروزی کسب کنند، افزود.
نویسنده افزود: «همه اینها موجب شد تا فرمانده واگنر، به فکر یک ماجراجویی احمقانه بیفتد. وی با نیروهایش از اوکراین وارد روسیه و به طور مشخص شهر راهبردی روستوف واقع در جنوب غرب روسیه شد و کنترل مقر فرماندهی عملیات نظامی جنگ اوکراین را به دست گرفت و از آنجا، شورش مسلحانه خود را اعلام کرد».
تصرف بی‌دردسر شهر روستوف؛ پریگوژین را بر سر عقل آورد!
چیزی را که پریگوژین انتظارش نداشت این بود که ورود نیروهایش به شهر روستوف و حرکت آنها به سمت شمال از طریق جاده‌های باز بدون هیچ گونه رویارویی یا درگیری با نیروهای روسی انجام شده بود، اگرچه نیروی هوایی روسیه می‌توانست کاروان‌های آنها را درهم بکوبد، اما از انجام چنین کاری خودداری کرد.
در این یادداشت آمده است: «شاید پریگوژین خیلی زود دریافت که نقشه و شورش او از همان لحظه‌ای که به او اجازه داده شد، آزادانه حرکت کند، شکست خورده است و فرصت ایجاد هرج و مرج و ناآرامی و شاید درگیری داخلی روسیه از بین رفته است. بنابراین راهی جز این نداشت که منتظر سخنرانی رئیس جمهور پوتین که با مهارت،تدبیر و صبوری عمل می‌کند، بماند».
پوتین چگونه غائله واگنر را خواباند؟
در همین راستا، «پوتین با یک سخنرانی قاطع، شورش پریگوژین را خیانت و خنجر از پشت به نیروهای مسلح و روسیه دانست. قبل از اینکه برای او راه بازگشتی باز کند و نردبانی برای پایین آمدن پریگوژین از درختی که با حماقت از آن بالا رفته بود، نشان دهد. نردبانی که پوتین با کمک دوستش، “الکساندر لوکاشنکو” رئیس‌جمهور بلاروس فراهم کرد تا به ماجراجویی واگنر با عقب‌نشینی نیروهای آن از مناطقی که وارد آن شده بودند و تبعید پریگوژین به بلاروس پایان دهد».
بی‌تردید تصمیم پوتین خردمندانه بود و روسیه را از یک ماجراجویی که نتایج آن به دلیل حملات شدید ناتو که حضور و یکپارچگی روسیه را نه تنها در اوکراین که در امتداد صحنه‌های تقابل در اروپای شرقی، آسیای مرکزی، قفقاز، آفریقا و خاورمیانه تهدید می‌کند، نامشخص بود، نجات داد.
به این ترتیب فرصتی به غرب داده نشد تا بر روی «شورش شکست خورده واگنر» در سطح داخلی روسیه یا در سطح جبهه جنگ اوکراین سرمایه‌گذاری کند و اساسا چنین فرصتی به دلایل مختلف نمی‌توانست وجود داشته باشد. اما به هر حال غربی‌ها فرصت تحت‌الشعاع قرار دادن نفوذ روسیه در عرصه‌های خارجی که پیشتر ذکر کردیم، از دست نخواهند داد.
توصیه به متحدان روسیه در منطقه
نویسنده در خاتمه نوشت: «متحدان روسیه امروز ملزم به هوشیاری و حمایت از خود و همپیمان خود هستند.در منطقه ما نیز، ائتلاف مقاومت باید آمادگی بالایی برای رویارویی با هر احتمالی داشته باشد و حتی ممکن است به ناچار اقدام به عملیات پیشگیرانه برای فشار بر آمریکایی‌ها در منطقه نماید، همانطور که رهبری روسیه، پس از شکست شورش “احمقانه”، خود را در معرض آزمون احیای هیبت خواهد دید و عناصر “واگنر” نیز خود را در برابر آزمون اثبات وفاداری به روسیه خواهند دید. لذا بعید نیست که صحنه اوکراین و حتی خاورمیانه به شدت داغ شود».