انسان (همانند دیگر موجودات زمینی) موجودی است که برای زندگی بر روی زمین ساخته شده است. با جاذبه زمین، میدان مغناطیسی زمین، هوایی که در اطراف زمین وجود دارد و اکسیژن مورد نیاز ما را تامین می‌کند. هوایی که فشار و دمای مناسب برای زندگی ما را تهیه می‌کند و همچنین از ما در مقابل شهاب سنگ‌ها و اشعه‌های زیان بار خورشید و دیگر اشعه‌های خطرناک محفاظت می‌کند.
البته کمتر کسی است که در طول زندگی‌اش اگرچه برای لحظاتی در دنیای خیال و رویا، خود را به‌عنوان یک فضانورد، رها و معلق در فضا تصور نکرده باشد؛ شاید به همین دلیل است که فضانوردی، دست‌کم از دور جزو حرفه‌های پرطمطراق محسوب می‌شود. غافل از این که زندگی دانشمندان علوم فضایی در سفر‌های علمی با فضاپیما، همراه با تحمل عجیب‌ترین دشواری‌هاست. فارغ از ابهامات علمی و خطر‌های حرفه‌ای، انجام ساده‌ترین کار‌های روی زمین، در فضا یک چالش محسوب می‌شود و اصلاً به همین دلیل است که چنین سفرهایی، نیازمند آمادگی‌های جسمی و روانیِ جدی است.
بر اساس پژوهشی جدید و به نقل از sciencealert، حیات روی سیاره زهره در صورت وجود، ساختار مشابهی با حیات روی زمین نخواهد داشت که یکی از دلایل این تفاوت رطوبت بسیار پائین در جو این سیاره است. در اواخر سال ۲۰۲۰ احتمال وجود حیات روی سیاره زهره به دلیل کشف فسفین در جو آن نظر بسیاری را به خود جلب کرد؛ به‌طوری‌که برخی دانشمندان آن را شواهدی از آثار زیستی دانستند. با وجود بحث‌های متفاوت پژوهشگرها درباره حیات زهره، کشف فسفین علاقه به کشف حیات در این سیاره را مجددا افزایش داد. از طرفی ناسا روی ارسال دو کاوشگر به زهره کار می‌کند که می‌توانند درک خوبی از این دنیای جهنمی و حیات احتمالی آن فراهم کنند.
اکتشافات آینده در راه هستند؛ اما بر اساس یافته‌های جدید علمی که در هفته جاری منتشر شدند، شاید انتظار برای کشف حیات روی زهره در آینده‌ای نزدیک بیهوده باشد. بر اساس تحلیلی توسط جان هالسورث، میکروبیولوژیست دانشگاه کویین در بلفاست، نبود آب در ابر‌های زهره مانع از رشد حیات در جو این سیاره می‌شود. حداقل امکان رشد حیات مشابه زمین در جو این سیاره وجود ندارد؛ زیرا موجودات زنده برای رشد به آب نیاز دارند.
زیست متفاوت در سیاره ناهید
پژوهشگرها با اندازه‌گیری فعالیت آبی (یکی از پارامتر‌های ترمودینامیک هم‌ارز با رطوبت نسبی در شرایط جوی) به این نتیجه رسیدند که جو زهره برای رشد حیات مشابه حیات زمینی بیش از اندازه سوزان است. به نقل از پژوهشگران، فعالیت آبی یکی از شاخص‌های مهم برای فعالیت سلول‌های میکروبی و همچنین شاخصی کلیدی برای سکونت‌پذیری سیاره است.
فعالیت آبی بر اساس مقیاسی از صفر (حداقل) تا یک (حداکثر، متناسب با رطوبت ۱۰۰ درصد) اندازه‌گیری می‌شود. بر اساس دانسته‌ها، فعالیت‌های زیستی موجودات زنده زیر فعالیت آبی ۰.۵۸۵ متوقف می‌شود. این مقدار پائین‌ترین حد برای بقای گونه‌های قارچ خشکی‌دوست زروفیل (Asperigillus penicillioides) است. متاسفانه ابر‌های خشک سیاره زهره که اغلب از قطره‌های سولفوریک اسید تشکیل شده‌اند، از نظر فعالیت آبی حتی به مقدار ۰.۵۸۵ نزدیک نمی‌شوند و مقدار رطوبت آن‌ها کمتر از ۰.۰۰۴ است. به بیان دیگر جو زهره ۱۰۰ برابر خشک‌تر از آستانه فرضی حیات است.
بر اساس مقیاسی مشابه، جو مریخ هم برای رونق حیات بسیار خشک است؛ اما سطح فعالیت آبی آن کمی بیشتر از ۰.۵۳۷ است که در مقایسه با زهره فقط اندکی با حد مجاز فاصله دارد. از طرفی ابر‌های مشتری از نظر فعالیت آبی به سطوح مجاز نزدیک می‌شوند؛ اما تنها در دمای بین منفی ۱۰ درجه سانتی‌گراد و ۴۰ درجه سانتی‌گراد این اتفاق رخ می‌دهد؛ به همین دلیل پژوهشگرها معتقدند بررسی فعالیت آبی تنها گام اول در بررسی حیات ابری است و دیگر عناصر شیمیایی موجود در ابر‌ها می‌توانند بر آن تأثیر بگذارند.
به‌طور مشابه، فعالیت آبی در جو زمین برای حیات مناسب است؛ اما حد مجاز صرفا در تروپوسفر پائینی وجود دارد و در مزوسفر و استراتوسفر فوقانی شرایط لازم برای حیات مهیا نیست. برای دیگر سیاره‌های منظومه شمسی از جمله زحل، اورانوس و نپتون داده‌های کافی درباره سازگاری جوی وجود ندارد؛ اما این شرایط در آینده با پرتاب تلسکوپ جیمز وب تغییر خواهد کرد.
البته فعالیت آبی اندک زهره و مریخ به معنی غیر ممکن بودن رشد حیات در این محیط‌ها نیست؛ اما شرایط حیات می‌تواند بسیار متفاوت با شرایط رشد حیات زمینی باشد. به گفته پژوهشگرها، بر اساس بررسی فعلی، فرض می‌کنیم نوعی موجود زنده در زهره رشد می‌کند که روایتگر حیات جدیدی در جو این سیاره خواهد بود.
در هر حال زندگی در سیارات دیگر کهکشان راه شیری همان طور که می تواند برای ما جالب و هیجان انگیز باشد و فرصت کسب تجربه ای دلچسب را در زندگی به ما بدهد می تواند خطرات و آسیب های گوناگونی نیز دربر داشته باشد که افراد علاقه مند به فضانوردی و سکونت در جایی غیر از زمین باید به آن توجه ویژه ای داشته باشند.
